De saiga is een antilope die je niet snel zult vergeten. Door zijn opvallende neus heeft dit hoefdier een merkwaardig uiterlijk. De Saiga antilope (Saiga tatarica) heeft namelijk een half slurfje die tot veel meer in staat is dan alleen ruiken. Meer ontdekken over dit bijzondere dier? Lees dan snel verder!
11x kenmerken van saiga antilopen
We nemen de belangrijkste kenmerken van de saiga antilopen onder de loep:
- De saiga is een zoogdier dat behoort tot de evenhoevigen
- Het is een bijzondere antilope soort
- Ze staan bekend om het kleine slurfje op hun neus
- De mannetjes hebben hoorns
- In de winter hebben ze een wollige vacht
- Ze worden ongeveer 1 tot 1,40 meter lang, 60 tot 95 cm hoog en 23 tot 69 kg zwaar
- Ze leven op droge vlakten in Centraal-Azië
- Ze zijn herbivoor
- Ze leven in een kudde en trekken van plek naar plek
- Ze zijn onder te verdelen in de Russische saiga en de Mongoolse saiga
- Ze hebben een levensverwachting van drie tot vier jaar
De functie van de neus
Hun neus is een bijzonder onderdeel van de saiga antilopen. Hij zit er namelijk niet voor niets. Er zit een soort blaas in de twee neusholtes die werkt als een soort filter. Al het stof en zand dat deze antilope inademt, komt zo niet in de longen van het beest terecht. Doordat deze blaas ook bedekt is met slijmvlies, wordt de koude lucht warm en vochtig gemaakt. Het is een soort ingebouwde verwarming, dus. Daarnaast dient de neus ook gewoon om goed te kunnen ruiken.
Gedrag van de saiga antilope
Deze antilopen leven in kuddes van ongeveer dertig tot veertig saiga’s. Aan het hoofd van de kudde staat een dominant mannetje die boven de vrouwtjes en hun jongen staan.
Echte trekdieren
Om genoeg voedsel tot hun beschikking te hebben, trekt de saiga van plek naar plek. Dit zijn geen korte tripjes, maar hele trektochten van meer dan duizenden kilometer. Om de reis veiliger te maken, voegen meerdere kuddes zich bij elkaar waardoor er soms wel 200.000 dieren tegelijk onderweg zijn. Hoe meer dieren tegelijk onderweg zijn, hoe minder kwetsbaar ze zijn voor roofdieren.
Wanneer er gevaar dreigt, slaat deze antilope soort op de vlucht. Dit doen ze door te springen en daarna over te gaan in een galop. Hiermee kunnen ze snelheden bereiken van wel 70 tot 80 km/uur. Snel hè?!
Voortplanting van de saiga
De voortplanting van de saiga gaat gepaard met onderlinge gevechten tussen de mannetjes van de harem. In deze bronstijd – die begin november van start gaat – verzamelt het mannetje tussen de vijf en vijftig (!) vrouwtjes om hem heen. Het is zijn taak om al die vrouwtjes te beschermen tegen andere mannetjes. Dat gaat niet zonder slag of stoot, want er zijn zat mannetjes die de harem willen veroveren.
Allemaal tegelijk
De draagtijd van het vrouwtje is zo’n 140/145 dagen en eindigt in de maanden april en mei. Elk vrouwtje legt één of twee jongen en binnen een kudde is dit vaak rond dezelfde tijd. Gemiddeld genomen, wordt zo’n 80% van alle jongen in dezelfde periode geboren. Echt verzorgend zijn de moeders echter niet: ze laat ze achter in de kudde en komt een paar keer per dag terug om heel even voor ze te zorgen.
Bedreigde diersoort
De saiga antilopen zijn bedreigd: de populatie is volgens het IFAW (International Fund for Animal Welfare) inmiddels met 80% geslonken. Dat heeft meerdere oorzaken:
- Ze zijn vatbaar voor ziekten: zo zorgde een dodelijke bacterie ervoor dat in 2015 200.000 saiga’s in Kazachstan het leven lieten.
- Verlies van habitat: de dieren zijn afhankelijk van voedsel in de gebieden waar ze heen trekken. Wanneer de leefgebieden steeds kleiner worden, hebben ze ook minder voedsel om van te leven.
- Stroperij: net als bij olifanten en neushoorns wordt de saiga gestroopt om zijn hoorns. Hierdoor bestaan veel populaties uit voornamelijk vrouwtjes en komen er steeds minder jongen ter wereld. De hoorn is soms nog wel populairder op Aziatische illegale markten dan ivoor. Zo wordt er geloofd dat de hoorn van de saiga hét medicijn is tegen een beroerte.
- Menselijk toedoen: door onder andere snelwegen en grenzen, loopt de mens in de weg voor de saiga. Deze dieren worden tijdens hun toch tegengehouden door deze menselijke ingrepen in de natuur.
Hoop voor de saiga antilope
Maar de toekomst ziet er inmiddels een stuk rooskleuriger uit voor de saiga. In ieder geval voor de kudde antilopen op het Oestjoert-plateau in Kazachstan. Onderzoekers tellen daar ieder jaar hoeveel jongen erbij komen. Waar er in 2019 maar vier jongen werden geboren, was dit in 2020 opeens 530. Dit biedt perspectief, want de kudde wordt na het virus in 2015 ieder jaar groter.