Deze dieren worden vaak in één adem genoemd met reptielen. Toch zijn deze diersoorten heel verschillend van elkaar. De amfibieën (Amphibia) zijn namelijk ook gewervelde en koudbloedige dieren met een naakte en gladde huid. Maar wat ze zo verschillend maakt, is dat ze kunnen leven op zowel het land als in het water. En dat is iets wat reptielen ze niet na doen.
Wat zijn amfibieën?
Van kikkers tot aan salamanders: deze dieren kenmerken zich doordat ze in hun ontwikkeling een metamorfose meemaken. Wat begint als een larve onder water, groeit uit tot een amfibie met longen. De gladde huid gebruiken ze ook voor hun ademhaling, bijzonder hè?
Amfibieën Nederland
De gladde huid van deze dieren is erg dun, waardoor ze het beste leven in een warme omgeving. Het komt daarom ook niet als een verrassing dat je veel soorten vindt in de Tropen. Het is daar immers vochtig én warm tegelijk. Toch is het zo dat je ook in ons koude kikkerlandje amfibieën tegenkomt. Deze zijn helemaal aangepast aan de koudere temperaturen. Kikkers en padden zul je vast wel eens tegen gekomen zijn in jouw tuin.
Amfibieën lijst: één groot overzicht
De meest voorkomende amfibieën soorten hebben we hier voor je op een rij gezet:
- Kikkers
- Salamanders
- Padden
- Wormsalamanders
10 kenmerken amfibieën
Een amfibie is een uniek dier en wel om de volgende kenmerken:
- Ze zijn koudbloedig
- Ze zijn gewerveld
- Ze hebben een gladde en naakte huid
- Ze leven zowel op het land als in het water
- In hun ontwikkeling vindt er een metamorfose plaats
- Ze houden een winterslaap in koude gebieden
- Hun huid bevat klieren (die soms giftig zijn)
- Ze vervellen af en toe, maar dit gebeurt veel sneller dan bij reptielen
- Ze ademen zowel met hun longen als met hun huid
- Ze leggen eieren waar larven uit groeien
Amfibieën voortplanting
De voortplanting bij deze unieke dieren verschilt per soort. Net als bij vissen kan de bevruchting zowel inwendig als uitwendig plaatsvinden. Klinkt ingewikkeld? Echt niet! We beantwoorden namelijk voor jou de vraag: hoe planten amfibieën zich voort? We nemen hiervoor de kikkers en de salamanders apart van elkaar onder de loep.
Kikkers
De voortplanting bij kikkers is niet zomaar gebeurd. Het mannetje en vrouwtje zitten uren (en soms wel weken) aan elkaar vast. Het mannetje is kleiner, dus deze zit onder het vrouwtje. Wanneer het vrouwtje eindelijk haar eitjes afzet, worden deze uitwendig bevrucht door de sperma van het mannetje. Dit vindt altijd plaats in het water, ondanks dat kikkers voornamelijk op het land leven. Wat er overblijft is kikkerdril. Dit zijn eigenlijk heel veel eitjes die bij elkaar worden gehouden door een slijmerig laagje. Uit deze eitjes groeien larven die zich langzaamaan transformeren in volwassen kikkers.
Salamanders
Bij salamanders vindt de bevruchting voornamelijk inwendig plaats. Na een uitgebreid baltsritueel, ook wel paringsdans genoemd, begint de voortplanting. Via de cloaca (een opening waar ook de uitwerpselen en eieren uit komen) komen de zaadcellen van het mannetje bij de eitjes van het vrouwtje terecht. De eitjes worden vaak tussen de blaadjes van waterplanten gelegd. Uit deze eitjes komen ook larven die zich net als de kleine kikkers langzaam transformeren tot een volwassen salamander.
Leggen amfibieën eieren?
Niet zo’n beetje ook! Kikkerdril kan wel bestaan uit duizend tot 2500 eieren! Moet je voorstellen dat al deze kikkervisjes uitkomen in jouw vijver. Bij salamanders is het aantal iets minder. Daar zijn het zo’n twee á driehonderd eitjes.
Hoe zorgen amfibieën voor hun kind?
Een goede vraag, want anders dan bij vogels en zoogdieren speelt de moeder geen grote rol in het opgroeien van de jongen. De larven zijn eigenlijk op zichzelf aangewezen om voedsel te zoeken in het water wanneer ze uit hun eieren komen. Het is daarom niet voor niets dat er zoveel eieren worden gelegd. Niet alle larven groeien namelijk uit tot volwassen kikkers of salamanders.
Bedreigde amfibieën soorten
Net als veel andere dieren, heeft ook deze speciale diersoort het niet makkelijk. Dit heeft een aantal oorzaken:
- Het leefgebied van deze dieren verandert continu. Deze dieren hebben zowel een goede leefomgeving in het water als op het land nodig en wanneer één van de twee door klimaatverandering of ontbossing wegvalt, kan een soort niet verder voortplanten.
- Milieuvervuiling zorgt ervoor dat vooral het water niet meer geschikt is voor deze dieren. Zo kunnen er giftige stoffen in het water belanden waardoor de eieren niet overleven.
- Te veel UV-straling. Net als mensen, zonnen amfibieën zoals kikkers graag. Maar dat doen ze soms te veel dat het ze fataal wordt en dat is natuurlijk niet de bedoeling.
Amfibieën als huisdier
Het houden van een amfibie als huisdier is mogelijk met een zorgvuldig ingericht terrarium. Al is het wel verboden om dieren uit het wild te vangen en als huisdier te nemen. Zeker wanneer je voor een tropische amfibiesoort wilt kiezen, is het belangrijk om je goed in te lezen. Sommige soorten kunnen namelijk giftig zijn!
Veelgestelde vragen
Zin om meer te weten over deze bijzondere dieren? We hebben een aantal leuke amfibieën weetjes voor je verzameld. Wist je bijvoorbeeld dat er ook amfibieën zijn die zichzelf kunnen bevruchten?
Waar leven amfibieën?
Een amfibie heeft zoet water nodig om te overleven. Daarom leven ze vlakbij rivieren, beekjes en vijvers. Ook de temperatuur is belangrijk. Hou kouder het is, hoe trager ze bewegen. Ze leven daarom het liefst in een tropische leefomgeving. Alhoewel er wel kikkers en salamanders in Nederland leven, is dit aantal amfibieën veel groter in de gebieden waar de zon een stuk vaker schijnt.
Hoe werkt de amfibieën ademhaling?
Net als de meeste dieren ademen deze dieren ook via hun longen, maar hun speciale huid helpt ze wel een handje mee. Sommige soorten ademen zelfs helemaal via hun huid.
Wat eten amfibieën?
De tong is een belangrijk middel om een prooi te vangen. Deze tongspieren zijn erg ontwikkeld waardoor ze wel heel lang kunnen worden. Larven eten vooral planten, maar zodra ze volwassen zijn eten deze dieren ook kleine dieren zoals wormen, schelpdieren en geleedpotigen.
Zijn er amfibieën die zichzelf kunnen bevruchten?
Ja dit bestaat en wordt ook wel hybridisatie genoemd. Zo zijn er amfibieën soorten met alleen maar vrouwtjes die zichzelf bevruchten. Best wel cool, vind je niet?