Cavia’s zijn populaire huisdieren, en geef de caviabaasjes eens ongelijk… Een cavia is een fijne, wollige vriend om thuis te hebben zitten. Hij is gemakkelijk te verzorgen en is heel blij met veel van je groenafval. Wil je graag meer over deze koddige diertjes te weten komen, of denk je erover cavia’s te kopen? Op Dierpedia vind je uitgebreide informatie over jouw favoriete knaagdier!
Dit is de cavia
Cavia’s hebben geen moeilijke, wetenschappelijke naam, maar heten in het latijn ook cavia. De huiscavia zoals wij hem kennen, heet officieel de cavia porcellus. Porcellus betekent ´klein varkentje´, en een zelfde betekenis komt ook terug in een minder bekende naam voor de cavia, namelijk Guinees biggetje. Die naam zie je ook in het Engelse naam guinea pig terug.
Grappig weetje: een cavia ís helemaal niet verwant aan biggen of varkens. Ook komt dit zoogdier niet uit Guinea (in Afrika): hij is afkomstig uit Zuid-Amerika.
We weten niet zeker waarom de cavia zo heet. Misschien is het woord verwant aan ´cavum´, een woord dat in het Latijn ´holte´ of ´hol´ betekent. Dat zou zo kunnen zijn, omdat het dier in het wild in holen leeft.
Verder zijn er mensen die een cavia een marmot noemen. Een cavia en een marmot zijn echter echt andere dieren die niet nauw aan elkaar verwant zijn. Marmotten komen namelijk uit de familie van de eekhoorns en hebben, in tegenstelling tot cavia´s, een staart.
Cavia rassen en soorten
Er zijn allerlei cavia rassen die van elkaar verschillen door hun kleur en soort haar. Hier een opsomming van de bekendste rassen:
Kortharige rassen
- Gladharige: waarschijnlijk voor veel mensen het diertje dat ze voor zich zien bij het woord ‘cavia’, en dit is ook de cavia zoals oorspronkelijk alle cavia’s waren toen het nog geen huisdieren waren. De gladharige cavia heeft over zijn hele lichaam gladde haren die allemaal van voor naar achter groeien, zodat je ze fijn van kop tot kont in één vloeiende beweging met de haren mee kunt aaien.
- Rex: een rex cavia heeft kroezig haar van ongeveer 2 cm lang dat stug aanvoelt. De vacht staat omhoog en ligt dus niet tegen de cavia aan, zoals bij de gladharige cavia het geval is.
- US Teddy: ook deze cavia heeft rechtopstaand haar van ongeveer 2 cm lang, maar dit haar is kroezig en zachter dan dat van de Rex cavia
- Borstelhaar: in tegenstelling tot de gladharige cavia heeft een borstelhaar op meerdere plekken rozetten, oftewel kruinen.
Langharige rassen
- Sheltie: een Sheltie cavia heeft lang haar en geen rozetten of kruinen. Al het haar valt dus dezelfde kant op. Alleen op de kop is het haar korter. Vanaf de nek is het haar lang en valt het recht naar achter toe.
- Coronet: is hetzelfde als de Sheltie cavia, maar heeft dan een rozet op zijn kop.
- Peruvian: de Peruvian cavia heeft lange haren en meerdere rozetten, waarvan eentje op de kop. Hierdoor staat het haar recht overeind in een kuif als het wat korter gehouden wordt. Ook op de kont heeft de Peruvian cavia kruinen, wat de Peruvian met zijn lange haren die meerdere kanten op staan een koddig uiterlijk geeft.
- Tessel of Texel: dit is een kruising tussen een Rex cavia en een Sheltie cavia. Deze cavia heeft stug, krullend lang haar en geen kruinen
Rassen zonder haar
Er zijn ook cavia’s zonder haar. Deze cavia’s worden Skinny cavia’s genoemd. De skinny is niet helemaal kaal, maar heeft een klein beetje haar op de neus en rond de tenen.
Ook is er de Baldwin cavia. Dat zijn cavia’s die met een normale vacht worden geboren, maar na een paar maanden al hun haar verliezen. De Baldwin cavia heeft echt helemaal geen haar, dus ook niet op de neus of rond de tenen, zoals de Skinny cavia.
Gedrag
Voortplanting: oei, dat gaat snel!
Een vrouwtjescavia heet een zeugje, een mannetjescavia een beertje. Cavia’s zijn al na zo’n 2 à 3 maanden geslachtsrijp, maar het kan ook voorkomen dat een cavia 3, 4 of 5 weken na zijn of haar geboorte al vruchtbaar is.
Het zeugje heeft een draagtijd van tussen de 59 en 72 dagen. Hierna worden de jongen geboren. Gemiddeld zijn dat er zo’n 2 tot 4, maar het kunnen er ook dubbel zoveel zijn. Als je je bedenkt dat het zeugje direct na de geboorte weer vruchtbaar is, zie je direct hoe het komt dat cavia’s zich zo snel kunnen voortplanten. Het is daarom ook zaak alleen gecastreerde beertjes bij zeugjes te zetten en ook de jonge beertjes die geboren worden, niet te lang bij hun moeder en zusjes te laten zitten als je geen nestje wilt.
Je kunt jonge beertjes bij hun moeder weghalen op het moment dat ze niet meer bij hun moeder drinken, tussen de 250 en 300 gram wegen en drie tot vier weken oud zijn.
Cavia geluiden: wat betekenen ze?
Cavia’s zijn geweldige dieren om in je woonkamer te hebben zitten. Twee of meer cavia’s samen zorgen vaak genoeg voor een soort real-time soap: je hebt geen tv meer nodig, want je kunt 24/7 het wel en wee van je harige vrienden volgen.
Wat cavia’s extra gezellig maakt, zijn de vele geluiden die deze dieren kunnen maken. Graag lichten we wat verschillende, veel voorkomende cavia geluiden toe:
- Een cavia die fluit of hard en hoog piept, is enthousiast. Dit geluid hoor je bijvoorbeeld op het moment dat je de (plastic) zak pakt waar hun eten in zit, of als je de koelkastdeur opendoet en je cavia’s krijgen regelmatig een hapje van het een of ander uit de koelkast. Ook maken je cavia’s dit geluid als ze enthousiast zijn over iets, bijvoorbeeld wanneer je ze aandacht geeft. Je kunt je cavia’s ook trainen om ‘aan te gaan’ en hard te gaan piepen als ze bepaalde geluiden horen. Zo kun je ze bepaalde klanken of woorden positief laten associëren, waardoor ze gaan piepen als je dat geluid maakt. Dit doe je door steeds als je ze eten geeft of aandacht geeft, hetzelfde geluid te maken of dezelfde woorden op dezelfde manier te zeggen. Hartstikke gezellig, en ook je visite zal zo’n ‘caviashowtje’ grappig vinden 🙂
- Zacht piepen, of ‘in zichzelf’ piepen, is wat je cavia doet als hij zich op zijn gemak voelt. Vergelijk het met jezelf als je geconcentreerd met iets bezig bent en in jezelf mompelt: ‘zo, en nu dit puzzelstukje daar…’. Cavia’s maken de zacht piepende geluiden bijvoorbeeld als ze tevreden zijn omdat ze geaaid worden, of als ze lekker door de kooi struinen. Het lijkt dan soms, door het zachte ‘in zichzelf piepen’, net alsof ze zichzelf aan het ondertitelen zijn.
- ‘Prrrr’en’ is iets wat je cavia over het algemeen doet als hij iets niet fijn vindt. Bij harde of schelle geluiden (bijvoorbeeld het rinkelen van een telefoon, of als je iets kapot laat vallen), kunnen je cavia’s reageren met ‘prrrrr’. Soms kan zo’n ‘knorgeluidje’ juist ook positief zijn, bijvoorbeeld als je cavia net eten heeft gehad en laat blijken dat hij daar blij mee is.
- Je cavia’s kunnen ook een soort langgerekt bromgeluid maken, dat op het ‘prrr-geluid’ lijkt. Dit doen ze bijvoorbeeld als ze achter elkaar aanzitten en iets van de ander willen (ze willen bijvoorbeeld de baas zijn, of het beertje wil paren met het zeugje en maakt dan dit bromgeluid). Vaak loopt een dier dat dit geluid maakt langzaam door het hok (achter de andere cavia aan), terwijl hij schommelt met zijn achterlijf.
- Cavia’s kunnen ook klapperen met hun tanden. Als één van je cavia’s bijvoorbeeld de baas wil zijn en al brommend achter een ander aan hobbelt, kan die ander reageren met een klappertandgeluid. Dat betekent: je irriteert me, ga weg. Als de eerste cavia de confrontatie blijft zoeken, kan de klappertandende partij op een gegeven moment uithalen met zijn tanden om weerstand te bieden.
Cavia kopen: hoe werkt dat?
Een cavia alleen houden is geen goed idee!
Denk je over een cavia kopen na? Hartstikke leuk! Cavia’s zijn leuke en relatief makkelijke huisdieren die gezellig zijn om in huis te hebben. Wil je dit dier een goed huisje en een fijn leven geven, dan is het erg belangrijk om je cavia niet alleen te houden.
Cavia’s zijn groepsdieren: in het wild leven ze in grote groepen bij elkaar en communiceren ook veelvuldig met hun soortgenoten. Het is eigenlijk net als bij mensen: beeld je eens in dat jij vanaf vandaag je hele leven lang geen contact meer zou kunnen hebben met andere mensen! Net als cavia’s zijn mensen ‘groepsdieren’: we hebben allebei het contact met soortgenoten nodig, en zonder dat contact voelen we ons eenzaam. Koop daarom nooit één cavia, want dan is het dier sowieso eenzaam.
Cavia en konijn: gaat dat samen?
Cavia’s en konijnen kunnen in principe samenleven. Maar let op: een konijn is voor je cavia geen goede vervanger van een andere cavia. Cavia’s en konijn communiceren op een andere manier en begrijpen elkaar niet.
Zowel konijnen als cavia’s zijn groepsdieren: ze willen samen met minstens één soortgenootje leven. Zet je een konijn en een cavia bij elkaar, dan zijn beide dieren eenzaam: ze missen allebei een soortgenootje.
Dit geldt ook als je een cavia bij bijvoorbeeld kippen zet. Een kip is geen cavia en is dus geen volwaardig maatje.
Kan ik wel een cavia alleen houden als ik hem héél veel knuffels en aandacht geef?
Helaas is het antwoord hierop ‘nee’. Een cavia heeft echt een ander soortgenootje nodig om lekker in zijn vel te zitten. Hoeveel aandacht je je dier ook geeft en hoe goedbedoeld die aandacht ook is: je spreekt geen ‘caviaas’ en bent dus geen volwaardige ‘partner’.
Cavia kopen: waar doe ik dat?
Een cavia kopen kan bij een dierenwinkel, fokker of opvang. Wij zijn persoonlijk groot voorstander van de opvang.
In de caviaopvang komen dieren terecht die vaak al eerder een baasje hadden. Om welke reden dan ook heeft het baasje afstand gedaan van de cavia’s, en de opvangcavia’s zoeken daarom een nieuw huis. Ook vind je in de opvang dieren die bijvoorbeeld los liepen en zijn gevangen of waarvan de vorige eigenaar is overleden.
Bij een opvang zitten regelmatig koppeltjes cavia’s, dus cavia’s die elkaar al kennen en al langere tijd samenleven. Heb je zelf al een cavia en zoek je een vriendje of vriendinnetje voor je cavia, dan nemen ze bij de opvang de tijd om je cavia te koppelen aan een maatje. Vaak kun je hierbij blijven.
Een koppelingsproces is interessant om te zien: je cavia wordt met een andere cavia (van jouw keuze) in een rennetje gezet en vervolgens kijken jij en de medewerker van de opvang hoe ze op elkaar reageren. Vaak moet er heel wat afgesnuffeld (en afgevochten ;-)) worden om uit te maken wie van de twee de baas is.
Accepteren de dieren elkaar, dan heb jij een nieuwe cavia. Jij blij, de opvang blij en je nieuwe cavia blij: je hebt een dier zonder huis aan een thuis geholpen!
Een cavia als huisdier? Je cavia verzorgen doe je zo
Kooi of hok aan schaffen: let op de afmetingen
Kies voor een koppeltje van twee cavia’s een hok met de minimale afmetingen van 120 bij 50 cm. Heb je drie cavia’s, dan is een hok dat de helft groter is het absolute minimum. Heb je er vier, dan zul je een twee keer zo groot hok moeten hebben, enzovoort.
Een hok hoeft niet al te hoog te zijn, want cavia’s zijn geen dieren die echt (hoog) springen, zoals konijnen. Een hok van 50 centimeter hoogte is dus prima.
In de kooi leg je bodembedekking. Er zijn verschillende soorten bodembedekking te krijgen. Veel voorkomend zijn bijvoorbeeld zaagsel, houtsnippers, hennepvezel of een bodembedekking op basis van papier of karton, zoals papierkorrels of vlokken van karton. Let erop dat de bodembedekking niet in de vacht van je dier blijft hangen. Een langharige cavia is bijvoorbeeld vaak geen goede combinatie met zaagsel, doordat het zaagsel in de vacht blijft hangen en klitten veroorzaakt.
Voer en ander eten: dit lust je furry friend graag
Een cavia moet altijd de beschikking hebben over eten. Zijn spijsvertering moet steeds in beweging blijven, en het is dus van belang dat hij altijd ruimschoots ten minste hooi tot zijn beschikking heeft.
Ander basiseten dat iedere cavia moet krijgen, is hardvoer. Je kunt vaak kiezen uit gemengd voer of uit voer dat uit allemaal dezelfde brokjes bestaat. Kies liefst voor de brokjes, want zo voorkom je dat je cavia’s alleen de lekkere hapjes uit het gemengde voer eten en de rest (inclusief de voedingsstoffen die in dat restje zitten) laten staan. Houd voor het hardvoer de hoeveelheid aan die op de verpakking staat.
Je maakt je cavia’s ook blij met groenvoer. Er zijn heel wat kruiden, groenten en fruitsoorten die je cavia graag eet. Wel kan het zo zijn dat de ene cavia andere dingen lekker vindt dat de andere: net als mensen hebben cavia’s zo hun eigen voorkeuren. Geef je je cavia’s een soort groente of fruit die hij niet eerder gegeten heeft, begin dan met een klein stukje. Zo laat je hun spijsvertering wennen aan dit soort eten. Een cavia die voor het eerst iets eet dat hij niet kent, kan daar hele gekke ‘bekken’ bij trekken, wat vermakelijk is om naar te kijken.
Fruit kun je meer als ‘tussendoortje’ beschouwen: het is geen hoofdvoer. Door de suikers die in fruit zitten, wordt je dier er snel dik van. Je cavia is heel blij als hij ook een schijfje banaan, een appelschilletje of een druif krijgt als jij je fruit eet, maar geef hem niet meer.
Belangrijk! Geef je cavia voldoende vitamine C
Kies altijd voor voer dat speciaal voor cavia’s ontwikkeld is. Hierin zit namelijk vitamine C en dat heeft je cavia broodnodig. Hij maakt namelijk niet zelf de vitamine C aan die hij nodig heeft, maar haalt zijn vitamine C uit voeding, net als mensen.
Zwangere zeugjes en zieke, jonge of herstellende cavia’s hebben meer vitamine C nodig. Om (extra) vitamine C te geven, zijn er vitamine C-tabletjes of druppeltjes te krijgen. De druppeltjes kun je over het voer doen of in het drinkwater doen, hoewel de vitamine C in het drinkwater wel snel afbreekt.
Verder zit vitamine C (natuurlijk) in verschillende groenten. Zo hebben bijvoorbeeld rode paprika en peterselie een hoog gehalte aan vitamine C.
Tot slot: leuke cavia weetjes
Wist je dat…
- … een cavia kan ‘popcornen’? Als een cavia blij is en lekker in zijn vel zit, kan hij heel hard gaan rennen en bokkensprongen gaan maken. Lang niet alle cavia’s doen dit, maar als jij een cavia hebt die dit wel doet, heb je een leuk schouwspel om naar te kijken.
- … cavia’s (een deel van) hun eigen keutels opeten? Hierin zitten belangrijke voedingsstoffen.
- … cavia’s met hun oren kunnen flapperen? Je ziet dit soms als ze slapen of in slaap aan het vallen zijn.
- … cavia’s de hele dag en nacht door poepen? Een gezonde cavia produceert zo’n 150 tot 200 keutels per etmaal!
- … cavia’s niet zindelijk zijn? Die poep uit het vorige weetje ligt dus door de hele kooi. Ja, óók in de slaapzakjes en huisjes…
Helemaal fan van de cavia? Bekijk dan ook is de capibara!