Laag over het water zie je iets vliegen. Als een soort blauwe flits raast het voorbij. Het is niet meteen duidelijk, aangezien het diertje niet al te groot is, maar er is een grote kans dat het gaat om een vogel. IJsvogels wel te verstaan. Met zijn blauwe rug en oranje buik trekt de ijsvogel vliegend al snel de aandacht, ook al is hij nog zo klein.
Soorten ijsvogels
Er bestaan meerdere soorten ijsvogels. Zo heb je de:
- Blauwoorijsvogel;
- Grootsnavelijsvogel;
- Heilige ijsvogel;
- Streepkopbosijsvogel.
En nog veel meer. Maar het vogeltje dat het meest bekend is onder de mensen is de Europese ijsvogel, ook wel gewoon de ijsvogel of in het Latijn Alcedo atthis genoemd. Deze zeer geliefde vogel behoort tot de ijsvogels van het water. Dat betekent dat ze expliciet te vinden zijn langs rivieren, mangroven, kleine stroompjes en andere wateren.
Vrouwtjes vs. mannetjes ijsvogels
Het is bijna niet te zien, maar er is wel degelijk een verschil tussen de mannetjes ijsvogel en de vrouwtjes ijsvogel. Zo heeft het vrouwtje op de onderkant van haar snavel een oranje vlek. Het is niet altijd het geval maar die vlek kan zomaar over de hele onderkant doorlopen. De snavel van het mannetje is wat minder kleurrijk, namelijk geheel zwart. Verder is er qua uiterlijk geen onderscheiding tussen de vrouwtjes ijsvogel en de mannetjes ijsvogel. Vogelspotters moeten dan ook goed hun best doen om het verschil te zien.
Hoe ziet de ijsvogel eruit?
In het eerste opzicht lijkt de rug van de vogel blauw. Een eigenschap die we volmondig toe eigenen aan de ijsvogel. Maar onze ogen kunnen misleiden. De rug kan wel degelijk blauw líjken, maar in werkelijkheid is dit niet het geval. De rug van dit geliefde vogeltje bevat namelijk geen kleurstoffen en is daarom dus kleurloos. Door de weerkaatsing van het licht lijkt het dan net alsof het ruggetje hemelsblauw is. Dit fenomeen noemen we iriseren.
We hebben het al gehad over de felle blauwe rug van de ijsvogel en zijn prachtige oranje buik. En daar waar de onderkant van de snavel van het vrouwtje oranje is, is hij bij het mannetje zwart. Andere uiterlijke kenmerken van de ijsvogel zijn de rode pootjes en een witte vlek aan beide kanten van de nek. De aanwezigheid van de snavel van de ijsvogel maakt de afwezigheid van de staart weer goed. Doordat de snavel zo lang is kan het kleine vogeltje met weinig moeite zijn maaltijden vangen. En dáárover lees je in het volgende kopje meer.
IJsvogels en hun dieet
Wat bijna uitsluitend op het menu staat van de ijsvogel is vis. Niet gebakken en niet gerookt, maar vers uit het water gegrist. De vogel duikt met zijn lange snavel recht het water in en komt vervolgens met een visje weer omhoog. Meestal zit de snack tussen de twee helften van de snavel geklemd. Wanneer dat niet het geval is en de ijsvogel hem spietst met zijn snavel gooit hij hem behendig de lucht in en vangt hem vervolgens moeiteloos weer op.
Door het visje een paar tikken te geven tegen een tak zorgt de ijsvogel ervoor dat de vis verdoofd of dood is. Dit zodat hij hem vervolgens zonder problemen in zijn geheel op kan peuzelen. De ijsvogel is niet kieskeurig als het gaat om vis. Alles gaat naar binnen zolang het beestje wat gegeten wordt maar niet groter is dan 10 cm. Wanneer vis schaars is in de omgeving van de ijsvogel is ons kleine vliegende roofdier ook niet vies van een kikker, wat libellen of een paar kikkervisjes. Het feit dat de ijsvogel zo kieskeurig is zorgt overigens wel voor flinke honger tijdens strenge winters. Aangezien hij niet zomaar kan overschakelen naar een alternatief als nootjes of ander wat makkelijker te vinden voedsel tijdens de kou.
Waar leeft de ijsvogel?
Dat de ijsvogel zich uitsluitend naast water bevindt hebben we vastgesteld. Het liefst zoet stromend water, maar dat je hem niet tegen kunt komen langs stilstaand, brak of zout water is niet het geval. Alleen, in welke landen leeft de ijsvogel? En waar komt hij vandaan? Je hoeft niet naar verre landen te reizen als je ons blauw met oranje gekleurde vogeltje wilt spotten. In Nederland zijn er meerdere plekken waar je de ijsvogel kunt zien. Denk aan:
- De Oostvaardersplassen;
- Langs de Lek;
- De Vechtplassen;
- Het Naardermeer.
Maar niet alleen in Nederland kun je de ijsvogel tegen komen. In bijna heel Europa is het diertje te vinden op een groot gedeelte Scandinavië en Schotland na. Daar vindt de ijsvogel het namelijk véél te koud. Ook in een groot gedeelte van Azië leeft de ijsvogel langs wateren. In het tropische gedeelte van Afrika vind je uiteindelijk toch de meeste ijsvogels. Aangezien dit ook het oorspronkelijke leefgebied is van de vogel. Door de felle kleuren van de ijsvogel kun je herkennen dat het diertje uit de tropen komt. Een duidelijk kenmerk van dieren uit zulke leefgebieden.
Is de ijsvogel zeldzaam?
Een hele tijd is de ijsvogel zeldzaam geweest In Nederland maar ook in België. We kenden namelijk voor een lange tijd redelijk strenge winters. En aangezien de ijsvogel -ondanks dat de naam je laat misleiden – het niet heeft op ijs of kou was hij in ons land, maar ook in ons buurland, een tijd niet te vinden. Door het feit dat de winters steeds zachter zijn geworden in West-Europa is het diertje hier weer in meerdere aantallen te vinden, ook in de winter.