De Afrikaanse Olifant, ook wel loxodonta africana (olifant oorsprongelijk uit afrika) is het grootste landdier ter wereld. Een echt icoon van de Afrikaanse wildernis. Met zijn indrukwekkende slagtanden, grote oren en uitzonderlijke intelligentie speelt hij een cruciale rol in het ecosysteem. In deze blog leer je de Afrikaanse olifant goed kennen.
Kenmerken van de Afrikaanse olifant
Grootte en gewicht
Afrikaanse olifanten zijn de grootste van alle olifantensoorten. Mannetjes, die bullen worden genoemd, kunnen een schouderhoogte van wel 4 meter bereiken en wegen tussen de 4.000 en 7.500 kg. Vrouwtjes zijn kleiner, maar alsnog een schouderhoogte van wel 3 meter en een gewicht tot 3.500 kg.
Oren en temperatuurregeling
De grote oren van een Afrikaanse olifant zijn niet alleen heel kenmerkend en groot. Ze spelen ook een belangrijke rol in het regulieren van hun lichaamstemperatuur. Doordat de oren rijk zijn aan bloedvaten en olifanten wapperen met hun oren, kan de olifant overtollige warmte afvoeren.
Slagtanden en hun functie
In tegenstelling tot Aziatische olifanten hebben zowel mannelijke als vrouwelijke Afrikaanse olifanten slagtanden. Deze bestaan uit ivoor en blijven hun hele leven doorgroeien. Slagtanden worden voor meerdere dingen gebruikt.
Ze worden gebruikt voor:
- Het graven naar water en mineralen
- Het strippen van de boomschors om dat op te eten
- Zelfverdediging tegen roofdieren of rivalen
De slurf
Een van de meest opmerkelijke kenmerken van de olifant is zijn slurf. Het is eigenlijk een verlenging van zijn bovenlip en neus. De slurf bevat wel duizenden spieren.
De slurf word gebruikt voor:
- Water op te zuigen en in de mond te spuiten
- Voedsel te grijpen en naar de mond te brengen
- Zichzelf af te koelen door stof en water over het lichaam te sproeien
- Geluiden te maken om te communiceren met soortgenoten
Leefgebied en verspreiding
Afrikaanse olifanten komen voor in 48 landen verspreid over heel Afrika. Ze leven in diverse gebieden:
- Savannes | Uitgestrekte graslanden met bomen, dit komt veel voor in Kenia en Tanzania
- Regenwouden | Dichte bossen in Centraal-Afrika, zoals het Congobekken
- Droge woestijngebieden | Bijvoorbeeld in Namibië, waar olifanten zich hebben aangepast aan extreme droogte
Er zijn nog twee ondersoorten van de Afrikaanse olifant:
- Savanneolifant (Loxodonta africana africana) | Groter en komt voor in open graslanden
- Bosolifant (Loxodonta africana cycloyis) | Kleiner, met rechtere slagtanden, leeft in dichte bossen
Voeding en eetgewoonten
Afrikaanse olifanten zijn herbivoren en eten een breed scala aan planten. Ze eten dagelijks tussen de 100 en 150 kg aan voedsel. Zoals:
- Gras en bladeren
- Boomschors en takken
- Vruchten en wortels
Naast dat ze zoveel eten hebben ze ook nog een enorme waterbehoefte. Ze drinken tot wel 200 liter per dag. Ze zijn dus ook heel erg afhankelijk van waterbronnen zoals rivieren en meren.
Sociaal gedrag en intelligentie
Afrikaanse olifanten staan erg bekend om hun sterke sociale banden en intelligente gedrag.
Kuddegedrag
- Vrouwtjes leven in hechte familiegroepen onder leiding van een matriarch, dat is meestal de oudste en meest ervaren olifant.
- Mannetjes verlaten de kudde rond hun 15e levensjaar. Soms alleen, maar het kan ook voorkomen dat ze in losse mannengroepen vertrekken.
Communicatie
Olifanten communiceren op verschillende manieren:
- Infrageluid | Lage frequenties, waarmee ze op kilometers afstand kunnen communiceren.
- Lichaamstaal | Oorbewegingen en slurfgebaren.
- Trillingen in de grond | Olifanten kunnen andere olifanten voelen via hun poten.
Olifanten tonen ook vele emoties. Vreugde, rouw en medeleven. Rouw is een goed voorbeeld, want ze rouwen om overleden kuddeleden door hun botten aan te raken en stil te blijven staan.
Bedreiging en bescherming
Helaas wordt de Afrikaanse olifant ernstig bedreigd, voor door stroperij en hun leefgebied.
Belangrijkste bedreigingen
- Ivoorstroperij | Ondanks dat het verboden is, wordt er nog steeds illegaal op olifanten gejaagd voor hun slagtanden. Slagtanden van olifanten zijn namelijk erg veel waard.
- Ontbossing en menselijke uitbreiding | Veel leefgebieden van olifanten verdwijnen door landbouw en infrastructuur.
- Mens-olifantconflicten | Boeren beschouwen olifanten soms als bedreiging voor gewassen.
Gelukkig zijn er ook beschermingsmaatregelen, zoals het WWF en de African Wildlife Foundation. Zij zetten zich in voor de bescherming van olifanten. Belangrijke maatregelen zijn:
- Strengere wetgeving tegen stroperij en de handel in ivoor
- Natuurreservaten en beschermde gebieden
- Samenwerking met lokale gemeenschappen om conflicten te verminderen.
Weetjes over de Afrikaanse olifant
- Geheugen als een olifant | Olifanten onthouden waterbronnen en herkennen soortgenoten na jaren.
- Unieke slagtanden | Net als bij mensen met hun rechter- of linkerhand hebben olifanten een ‘voorkeursslagtand’.
- Snelle lopers | Ondanks hun grootte kunnen ze snelheden tot wel 40 km/u bereiken.
- Langste draagtijd | Een olifant is wel 22 maanden zwanger, dat is de langste draagtijd van alle zoogdieren.
Meer weten over olifanten? Kijk hier voor meer informatie.